३.६४

^{३.६४.१}रामः प्रेक्ष्य तु तं गृध्रं भुवि रौद्रेण पातितम्
सौमित्रिं मित्रसंपन्नमिदं वचनमब्रवीत्

^{३.६४.२}ममायं नूनमर्थेषु यतमानो विहंगमः
राक्षसेन हतः संख्ये प्राणांस्त्यजति दुस्त्यजान्

^{३.६४.३}अयमस्य शरीरेऽस्मिन्प्राणो लक्ष्मण विद्यते
तथा स्वरविहीनोऽयं विक्लवं समुदीक्षते

^{३.६४.४}जटायो यदि शक्नोषि वाक्यं व्याहरितुं पुनः
सीतामाख्याहि भद्रं ते वधमाख्याहि चात्मनः

^{३.६४.५}किंनिमित्तोऽहरत्सीतां रावणस्तस्य किं मया
अपराद्धं तु यं दृष्ट्वा रावणेन हृता प्रिया

^{३.६४.६}कथं तच्चन्द्रसंकाशं मुखमासीन्मनोहरम्
सीतया कानि चोक्तानि तस्मिन्काले द्विजोत्तम

^{३.६४.७}कथंवीर्यः कथंरूपः किंकर्मा स च राक्षसः
क्व चास्य भवनं तात ब्रूहि मे परिपृच्छतः

^{३.६४.८}तमुद्वीक्ष्याथ दीनात्मा विलपन्तमनन्तरम्
वाचातिसन्नया रामं जटायुरिदमब्रवीत्

^{३.६४.९}सा हृता राक्षसेन्द्रेण रावणेन विहायसा
मायामास्थाय विपुलां वातदुर्दिनसंकुलाम्

^{३.६४.१०}परिश्रान्तस्य मे तात पक्षौ छित्त्वा निशाचरः
सीतामादाय वैदेहीं प्रयातो दक्षिणा मुखः

^{३.६४.११}उपरुध्यन्ति मे प्राणा दृष्टिर्भ्रमति राघव
पश्यामि वृक्षान्सौवर्णानुशीरकृतमूर्धजान्

^{३.६४.१२}येन याति मुहूर्तेन सीतामादाय रावणः
विप्रनष्टं धनं क्षिप्रं तत्स्वामिप्रतिपद्यते

^{३.६४.१३}विन्दो नाम मुहूर्तोऽसौ स च काकुत्स्थ नाबुधत्
झषवद्बडिशं गृह्य क्षिप्रमेव विनश्यति

^{३.६४.१४}न च त्वया व्यथा कार्या जनकस्य सुतां प्रति
वैदेह्या रंस्यसे क्षिप्रं हत्वा तं राक्षसं रणे

^{३.६४.१५}असंमूढस्य गृध्रस्य रामं प्रत्यनुभाषतः
आस्यात्सुस्राव रुधिरं म्रियमाणस्य सामिषम्

^{३.६४.१६}पुत्रो विश्रवसः साक्षाद्भ्राता वैश्रवणस्य च
इत्युक्त्वा दुर्लभान्प्राणान्मुमोच पतगेश्वरः

^{३.६४.१७}ब्रूहि ब्रूहीति रामस्य ब्रुवाणस्य कृताञ्जलेः
त्यक्त्वा शरीरं गृध्रस्य जग्मुः प्राणा विहायसं

^{३.६४.१८}स निक्षिप्य शिरो भूमौ प्रसार्य चरणौ तदा
विक्षिप्य च शरीरं स्वं पपात धरणीतले

^{३.६४.१९}तं गृध्रं प्रेक्ष्य ताम्राक्षं गतासुमचलोपमम्
रामः सुबहुभिर्दुःखैर्दीनः सौमित्रिमब्रवीत्

^{३.६४.२०}बहूनि रक्षसां वासे वर्षाणि वसता सुखम्
अनेन दण्डकारण्ये विचीर्णमिह पक्षिणा

^{३.६४.२१}अनेकवार्षिको यस्तु चिरकालं समुत्थितः
सोऽयमद्य हतः शेते कालो हि दुरतिक्रमः

^{३.६४.२२}पश्य लक्ष्मण गृध्रोऽयमुपकारी हतश्च मे
सीतामभ्यवपन्नो वै रावणेन बलीयसा

^{३.६४.२३}गृध्रराज्यं परित्यज्य पितृपैतामहं महत्
मम हेतोरयं प्राणान्मुमोच पतगेश्वरः

^{३.६४.२४}सर्वत्र खलु दृश्यन्ते साधवो धर्मचारिणः
शूराः शरण्याः सौमित्रे तिर्यग्योनिगतेष्वपि

^{३.६४.२५}सीताहरणजं दुःखं न मे सौम्य तथागतम्
यथा विनाशो गृध्रस्य मत्कृते च परंतप

^{३.६४.२६}राजा दशरथः श्रीमान्यथा मम मया यशाः
पूजनीयश्च मान्यश्च तथायं पतगेश्वरः

^{३.६४.२७}सौमित्रे हर काष्ठानि निर्मथिष्यामि पावकम्
गृध्रराजं दिधक्षामि मत्कृते निधनं गतम्

^{३.६४.२८}नाथं पतगलोकस्य चितामारोपयाम्यहम्
इमं धक्ष्यामि सौमित्रे हतं रौद्रेण रक्षसा

^{३.६४.२९}या गतिर्यज्ञशीलानामाहिताग्नेश्च या गतिः
अपरावर्तिनां या च या च भूमिप्रदायिनाम्

^{३.६४.३०}मया त्वं समनुज्ञातो गच्छ लोकाननुत्तमान्
गृध्रराज महासत्त्व संस्कृतश्च मया व्रज

^{३.६४.३१}एवमुक्त्वा चितां दीप्तामारोप्य पतगेश्वरम्
ददाह रामो धर्मात्मा स्वबन्धुमिव दुःखितः

^{३.६४.३२}रामोऽथ सहसौमित्रिर्वनं यात्वा स वीर्यवान्
स्थूलान्हत्वा महारोहीननु तस्तार तं द्विजम्

^{३.६४.३३}रोहिमांसानि चोद्धृत्य पेशीकृत्वा महायशाः
शकुनाय ददौ रामो रम्ये हरितशाद्वले

^{३.६४.३४}यत्तत्प्रेतस्य मर्त्यस्य कथयन्ति द्विजातयः
तत्स्वर्गगमनं तस्य क्षिप्रं रामो जजाप ह

^{३.६४.३५}ततो गोदावरीं गत्वा नदीं नरवरात्मजौ
उदकं चक्रतुस्तस्मै गृध्रराजाय तावुभौ

^{३.६४.३६}स गृध्रराजः कृतवान्यशस्करं; सुदुष्करं कर्म रणे निपातितः
महर्षिकल्पेन च संस्कृतस्तदा; जगाम पुण्यां गतिमात्मनः शुभाम्