३.५९

^{३.५९.१}दृष्टाश्रमपदं शून्यं रामो दशरथात्मजः
रहितां पर्णशालां च विध्वस्तान्यासनानि च

^{३.५९.२}अदृष्ट्वा तत्र वैदेहीं संनिरीक्ष्य च सर्वशः
उवाच रामः प्राक्रुश्य प्रगृह्य रुचिरौ भुजौ

^{३.५९.३}क्व नु लक्ष्मण वैदेही कं वा देशमितो गता
केनाहृता वा सौमित्रे भक्षिता केन वा प्रिया

^{३.५९.४}वृष्केणावार्य यदि मां सीते हसितुमिच्छसि
अलं ते हसितेनाद्य मां भजस्व सुदुःखितम्

^{३.५९.५}यैः सह क्रीडसे सीते विश्वस्तैर्मृगपोतकैः
एते हीनास्त्वया सौम्ये ध्यायन्त्यस्राविलेक्षणाः

^{३.५९.६}मृतं शोकेन महता सीताहरणजेन माम्
परलोके महाराजो नूनं द्रक्ष्यति मे पिता

^{३.५९.७}कथं प्रतिज्ञां संश्रुत्य मया त्वमभियोजितः
अपूरयित्वा तं कालं मत्सकाशमिहागतः

^{३.५९.८}कामवृत्तमनार्यं मां मृषावादिनमेव च
धिक्त्वामिति परे लोके व्यक्तं वक्ष्यति मे पिता

^{३.५९.९}विवशं शोकसंतप्तं दीनं भग्नमनोरथम्
मामिहोत्सृज्य करुणं कीर्तिर्नरमिवानृजुम्

^{३.५९.१०}क्व गच्छसि वरारोहे मामुत्सृज्य सुमध्यमे
त्वया विरहितश्चाहं मोक्ष्ये जीवितमात्मनः

^{३.५९.११}इतीव विलपन्रामः सीतादर्शनलालसः
न ददर्श सुदुःखार्तो राघवो जनकात्मजाम्

^{३.५९.१२}अनासादयमानं तं सीतां दशरथात्मजम्
लक्ष्मणो राममत्यर्थमुवाच हितकाम्यया

^{३.५९.१३}मा विषादं महाबाहो कुरु यत्नं मया सह
इदं च हि वनं शूर बहुकन्दरशोभितम्

^{३.५९.१४}प्रियकाननसंचारा वनोन्मत्ता च मैथिली
सा वनं वा प्रविष्टा स्यान्नलिनीं वा सुपुष्पिताम्

^{३.५९.१५}सरितं वापि संप्राप्ता मीनवञ्जुरसेविताम्
जिज्ञासमाना वैदेही त्वां मां च पुरुषर्षभ

^{३.५९.१६}तस्या ह्यन्वेषणे श्रीमन्क्षिप्रमेव यतावहे
मन्यसे यदि काकुत्स्थ मा स्म शोके मनः कृथाः

^{३.५९.१७}एवमुक्तस्तु सौहार्दाल्लक्ष्मणेन समाहितः
तौ वनानि गिरींश्चैव सरितश्च सरांसि च

^{३.५९.१८}निखिलेन विचिन्वन्तौ सीतां दशरथात्मजौ
तस्य शैलस्य सानूनि गुहाश्च शिखराणि च

^{३.५९.१९}निखिलेन विचिन्वन्तौ नैव तामभिजग्मतुः
विचित्य सर्वतः शैलं रामो लक्ष्मणमब्रवीत्

^{३.५९.२०}नेह पश्यामि सौमित्रे वैदेहीं पर्वते शुभे
ततो दुःखाभिसंतप्तो लक्ष्मणो वाक्यमब्रवीत्

^{३.५९.२१}विचरन्दण्डकारण्यं भ्रातरं दीप्ततेजसं
प्राप्स्यसि त्वं महाप्राज्ञ मैथिलीं जनकात्मजाम्

^{३.५९.२२}यथा विष्णुर्महाबाहुर्बलिं बद्ध्वा महीमिमाम्
एवमुक्तस्तु वीरेण लक्ष्मणेन स राघवः

^{३.५९.२३}उवाच दीनया वाचा दुःखाभिहतचेतनः
वनं सर्वं सुविचितं पद्मिन्यः फुल्लपङ्कजाः

^{३.५९.२४}गिरिश्चायं महाप्राज्ञ बहुकन्दरनिर्झरः
न हि पश्यामि वैदेहीं प्राणेभ्योऽपि गरीयसीम्

^{३.५९.२५}एवं स विलपन्रामः सीताहरणकर्शितः
दीनः शोकसमाविष्टो मुहूर्तं विह्वलोऽभवत्

^{३.५९.२६}स विह्वलितसर्वाङ्गो गतबुद्धिर्विचेतनः
विषसादातुरो दीनो निःश्वस्याशीतमायतम्

^{३.५९.२७}बहुशः स तु निःश्वस्य रामो राजीवलोचनः
हा प्रियेति विचुक्रोश बहुशो बाष्पगद्गदः

^{३.५९.२८}तं सान्त्वयामास ततो लक्ष्मणः प्रियबान्धवः
बहुप्रकारं धर्मज्ञः प्रश्रितः प्रश्रिताञ्जलिः

^{३.५९.२९}अनादृत्य तु तद्वाक्यं लक्ष्मणौष्ठपुटच्युतम्
अपश्यंस्तां प्रियां सीतां प्राक्रोशत्स पुनः पुनः