३.६०

^{३.६०.१}स दीनो दीनया वाचा लक्ष्मणं वाक्यमब्रवीत्
अपि गोदावरीं सीता पद्मान्यानयितुं गता

^{३.६०.२}एवमुक्तस्तु रामेण लक्ष्मणः पुनरेव हि
नदीं गोदावरीं रम्यां जगाम लघुविक्रमः

^{३.६०.३}तां लक्ष्मणस्तीर्थवतीं विचित्वा राममब्रवीत्
नैनां पश्यामि तीर्थेषु क्रोशतो न शृणोति मे

^{३.६०.४}कं नु सा देशमापन्ना वैदेही क्लेशनाशिनी
न हि तं वेद्मि वै राम यत्र सा तनुमध्यमा

^{३.६०.५}लक्ष्मणस्य वचः श्रुत्वा दीनः संताप मोहितः
रामः समभिचक्राम स्वयं गोदावरीं नदीम्

^{३.६०.६}स तामुपस्थितो रामः क्व सीतेत्येवमब्रवीत्

^{३.६०.७}भूतानि राक्षसेन्द्रेण वधार्हेण हृतामपि
न तां शशंसू रामाय तथा गोदावरी नदी

^{३.६०.८}ततः प्रचोदिता भूतैः शंसास्मै तां प्रियामिति
न च साभ्यवदत्सीतां पृष्टा रामेण शोचिता

^{३.६०.९}रावणस्य च तद्रूपं कर्माणि च दुरात्मनः
ध्यात्वा भयात्तु वैदेहीं सा नदी न शशंस ताम्

^{३.६०.१०}निराशस्तु तया नद्या सीताया दर्शने कृतः
उवाच रामः सौमित्रिं सीतादर्शनकर्शितः

^{३.६०.११}किं नु लक्ष्मण वक्ष्यामि समेत्य जनकं वचः
मातरं चैव वैदेह्या विना तामहमप्रियम्

^{३.६०.१२}या मे राज्यविहीनस्य वने वन्येन जीवतः
सर्वं व्यपनयच्छोकं वैदेही क्व नु सा गता

^{३.६०.१३}ज्ञातिपक्षविहीनस्य राजपुत्रीमपश्यतः
मन्ये दीर्घा भविष्यन्ति रात्रयो मम जाग्रतः

^{३.६०.१४}गोदावरीं जनस्थानमिमं प्रस्रवणं गिरिम्
सर्वाण्यनुचरिष्यामि यदि सीता हि दृश्यते

^{३.६०.१५}एवं संभाषमाणौ तावन्योन्यं भ्रातरावुभौ
वसुंधरायां पतितं पुष्पमार्गमपश्यताम्

^{३.६०.१६}तां पुष्पवृष्टिं पतितां दृष्ट्वा रामो महीतले
उवाच लक्ष्मणं वीरो दुःखितो दुःखितं वचः

^{३.६०.१७}अभिजानामि पुष्पाणि तानीमामीह लक्ष्मण
अपिनद्धानि वैदेह्या मया दत्तानि कानने

^{३.६०.१८}एवमुक्त्वा महाबाहुर्लक्ष्मणं पुरुषर्षभम्
क्रुद्धोऽब्रवीद्गिरिं तत्र सिंहः क्षुद्रमृगं यथा

^{३.६०.१९}तां हेमवर्णां हेमाभां सीतां दर्शय पर्वत
यावत्सानूनि सर्वाणि न ते विध्वंसयाम्यहम्

^{३.६०.२०}मम बाणाग्निनिर्दग्धो भस्मीभूतो भविष्यसि
असेव्यः सततं चैव निस्तृणद्रुमपल्लवः

^{३.६०.२१}इमां वा सरितं चाद्य शोषयिष्यामि लक्ष्मण
यदि नाख्याति मे सीतामद्य चन्द्रनिभाननाम्

^{३.६०.२२}एवं स रुषितो रामो दिधक्षन्निव चक्षुषा
ददर्श भूमौ निष्क्रान्तं राक्षसस्य पदं महत्

^{३.६०.२३}स समीक्ष्य परिक्रान्तं सीताया राक्षसस्य च
संभ्रान्तहृदयो रामः शशंस भ्रातरं प्रियम्

^{३.६०.२४}पश्य लक्ष्मण वैदेह्याः शीर्णाः कनकबिन्दवः
भूषणानां हि सौमित्रे माल्यानि विविधानि च

^{३.६०.२५}तप्तबिन्दुनिकाशैश्च चित्रैः क्षतजबिन्दुभिः
आवृतं पश्य सौमित्रे सर्वतो धरणीतलम्

^{३.६०.२६}मन्ये लक्ष्मण वैदेही राक्षसैः कामरूपिभिः
भित्त्वा भित्त्वा विभक्ता वा भक्षिता वा भविष्यति

^{३.६०.२७}तस्य निमित्तं वैदेह्या द्वयोर्विवदमानयोः
बभूव युद्धं सौमित्रे घोरं राक्षसयोरिह

^{३.६०.२८}मुक्तामणिचितं चेदं तपनीयविभूषितम्
धरण्यां पतितं सौम्य कस्य भग्नं महद्धनुः

^{३.६०.२९}तरुणादित्यसंकाशं वैदूर्यगुलिकाचितम्
विशीर्णं पतितं भूमौ कवचं कस्य काञ्चनम्

^{३.६०.३०}छत्रं शतशलाकं च दिव्यमाल्योपशोभितम्
भग्नदण्डमिदं कस्य भूमौ सौम्य निपातितम्

^{३.६०.३१}काञ्चनोरश्छदाश्चेमे पिशाचवदनाः खराः
भीमरूपा महाकायाः कस्य वा निहता रणे

^{३.६०.३२}दीप्तपावकसंकाशो द्युतिमान्समरध्वजः
अपविद्धश्च भग्नश्च कस्य सांग्रामिको रथः

^{३.६०.३३}रथाक्षमात्रा विशिखास्तपनीयविभूषणाः
कस्येमेऽभिहता बाणाः प्रकीर्णा घोरकर्मणः

^{३.६०.३४}वैरं शतगुणं पश्य ममेदं जीवितान्तकम्
सुघोरहृदयैः सौम्य राक्षसैः कामरूपिभिः

^{३.६०.३५}हृता मृता वा सीता हि भक्षिता वा तपस्विनी
न धर्मस्त्रायते सीतां ह्रियमाणां महावने

^{३.६०.३६}भक्षितायां हि वैदेह्यां हृतायामपि लक्ष्मण
के हि लोके प्रियं कर्तुं शक्ताः सौम्य ममेश्वराः

^{३.६०.३७}कर्तारमपि लोकानां शूरं करुणवेदिनम्
अज्ञानादवमन्येरन्सर्वभूतानि लक्ष्मण

^{३.६०.३८}मृदुं लोकहिते युक्तं दान्तं करुणवेदिनम्
निर्वीर्य इति मन्यन्ते नूनं मां त्रिदशेश्वराः

^{३.६०.३९}मां प्राप्य हि गुणो दोषः संवृत्तः पश्य लक्ष्मण
संहृत्यैव शशिज्योत्स्नां महान्सूर्य इवोदितः

^{३.६०.४०}नैव यक्षा न गन्धर्वा न पिशाचा न राक्षसाः
किंनरा वा मनुष्या वा सुखं प्राप्स्यन्ति लक्ष्मण

^{३.६०.४१}ममास्त्रबाणसंपूर्णमाकाशं पश्य लक्ष्मण
निःसंपातं करिष्यामि ह्यद्य त्रैलोक्यचारिणाम्

^{३.६०.४२}संनिरुद्धग्रहगणमावारितनिशाकरम्
विप्रनष्टानलमरुद्भास्करद्युतिसंवृतम्

^{३.६०.४३}विनिर्मथितशैलाग्रं शुष्यमाणजलाशयम्
ध्वस्तद्रुमलतागुल्मं विप्रणाशितसागरम्

^{३.६०.४४}न तां कुशलिनीं सीतां प्रदास्यन्ति ममेश्वराः
अस्मिन्मुहूर्ते सौमित्रे मम द्रक्ष्यन्ति विक्रमम्

^{३.६०.४५}नाकाशमुत्पतिष्यन्ति सर्वभूतानि लक्ष्मण
मम चापगुणान्मुक्तैर्बाणजालैर्निरन्तरम्

^{३.६०.४६}अर्दितं मम नाराचैर्ध्वस्तभ्रान्तमृगद्विजम्
समाकुलममर्यादं जगत्पश्याद्य लक्ष्मण

^{३.६०.४७}आकर्णपूर्णैरिषुभिर्जीवलोकं दुरावरैः
करिष्ये मैथिलीहेतोरपिशाचमराक्षसं

^{३.६०.४८}मम रोषप्रयुक्तानां सायकानां बलं सुराः
द्रक्ष्यन्त्यद्य विमुक्तानाममर्षाद्दूरगामिनाम्

^{३.६०.४९}नैव देवा न दैतेया न पिशाचा न राक्षसाः
भविष्यन्ति मम क्रोधात्त्रैलोक्ये विप्रणाशिते

^{३.६०.५०}देवदानवयक्षाणां लोका ये रक्षसामपि
निर्मर्यादानिमाँल्लोकान्करिष्याम्यद्य सायकैः

^{३.६०.५१}यथा जरा यथा मृत्युर्यथाकालो यथाविधिः
तथाहं क्रोधसंयुक्तो न निवार्योऽस्म्यसंशयम्

^{३.६०.५२}पुरेव मे चारुदतीमनिन्दितां; दिशन्ति सीतां यदि नाद्य मैथिलीम्
सदेवगन्धर्वमनुष्य पन्नगं; जगत्सशैलं परिवर्तयाम्यहम्