६.११५

^{६.११५.१}श्रुत्वा तु परमानन्दं भरतः सत्यविक्रमः
हृष्टमाज्ञापयामास शत्रुघ्नं परवीरहा

^{६.११५.२}दैवतानि च सर्वाणि चैत्यानि नगरस्य च
सुगन्धमाल्यैर्वादित्रैरर्चन्तु शुचयो नराः

^{६.११५.३}राजदारास्तथामात्याः सैन्याः सेनागणाङ्गनाः
अभिनिर्यान्तु रामस्य द्रष्टुं शशिनिभं मुखम्

^{६.११५.४}भरतस्य वचः श्रुत्वा शत्रुघ्नः परवीरहा
विष्टीरनेकसाहस्रीश्चोदयामास वीर्यवान्

^{६.११५.५}समीकुरुत निम्नानि विषमाणि समानि च
स्थानानि च निरस्यन्तां नन्दिग्रामादितः परम्

^{६.११५.६}सिञ्चन्तु पृथिवीं कृत्स्नां हिमशीतेन वारिणा
ततोऽभ्यवकिरंस्त्वन्ये लाजैः पुष्पैश्च सर्वतः

^{६.११५.७}समुच्छ्रितपताकास्तु रथ्याः पुरवरोत्तमे
शोभयन्तु च वेश्मानि सूर्यस्योदयनं प्रति

^{६.११५.८}स्रग्दाममुक्तपुष्पैश्च सुगन्धैः पञ्चवर्णकैः
राजमार्गमसंबाधं किरन्तु शतशो नराः

^{६.११५.९}मत्तैर्नागसहस्रैश्च शातकुम्भविभूषितः
निर्ययुस्त्वरया युक्ता रथैश्च सुमहारथाः

^{६.११५.१०}ततो यानान्युपारूढाः सर्वा दशरथस्त्रियः
कौसल्यां प्रमुखे कृत्वा सुमित्रां चापि निर्ययुः

^{६.११५.११}अश्वानां खुरशब्देन रथनेमिस्वनेन च
शङ्खदुन्दुभिनादेन संचचालेव मेदिनी

^{६.११५.१२}कृत्स्नं च नगरं तत्तु नन्दिग्राममुपागमत्
द्विजातिमुख्यैर्धर्मात्मा श्रेणीमुख्यैः सनैगमैः

^{६.११५.१३}माल्यमोदक हस्तैश्च मन्त्रिभिर्भरतो वृतः
शङ्खभेरीनिनादैश्च बन्दिभिश्चाभिवन्दितः

^{६.११५.१४}आर्यपादौ गृहीत्वा तु शिरसा धर्मकोविदः
पाण्डुरं छत्रमादाय शुक्लमाल्योपशोभितम्

^{६.११५.१५}शुक्ले च वालव्यजने राजार्हे हेमभूषिते
उपवासकृशो दीनश्चीरकृष्णाजिनाम्बरः

^{६.११५.१६}भ्रातुरागमनं श्रुत्वा तत्पूर्वं हर्षमागतः
प्रत्युद्ययौ तदा रामं महात्मा सचिवैः सह

^{६.११५.१७}समीक्ष्य भरतो वाक्यमुवाच पवनात्मजम्
न हि पश्यामि काकुत्स्थं राममार्यं परंतपम्

^{६.११५.१८}अथैवमुक्ते वचने हनूमानिदमब्रवीत्
अर्थं विज्ञापयन्नेव भरतं सत्यविक्रमम्

^{६.११५.१९}सदा फलान्कुसुमितान्वृक्षान्प्राप्य मधुस्रवान्
भरद्वाजप्रसादेन मत्तभ्रमरनादितान्

^{६.११५.२०}तस्य चैष वरो दत्तो वासवेन परंतप
ससैन्यस्य तदातिथ्यं कृतं सर्वगुणान्वितम्

^{६.११५.२१}निस्वनः श्रूयते भीमः प्रहृष्टानां वनौकसाम्
मन्ये वानरसेना सा नदीं तरति गोमतीम्

^{६.११५.२२}रजोवर्षं समुद्भूतं पश्य वालुकिनीं प्रति
मन्ये सालवनं रम्यं लोलयन्ति प्लवंगमाः

^{६.११५.२३}तदेतद्दृश्यते दूराद्विमलं चन्द्रसंनिभम्
विमानं पुष्पकं दिव्यं मनसा ब्रह्मनिर्मितम्

^{६.११५.२४}रावणं बान्धवैः सार्धं हत्वा लब्धं महात्मना
धनदस्य प्रसादेन दिव्यमेतन्मनोजवम्

^{६.११५.२५}एतस्मिन्भ्रातरौ वीरौ वैदेह्या सह राघवौ
सुग्रीवश्च महातेजा राक्षसेन्द्रो विभीषणः

^{६.११५.२६}ततो हर्षसमुद्भूतो निस्वनो दिवमस्पृशत्
स्त्रीबालयुववृद्धानां रामोऽयमिति कीर्तितः

^{६.११५.२७}रथकुञ्जरवाजिभ्यस्तेऽवतीर्य महीं गताः
ददृशुस्तं विमानस्थं नराः सोममिवाम्बरे

^{६.११५.२८}प्राञ्जलिर्भरतो भूत्वा प्रहृष्टो राघवोन्मुखः
स्वागतेन यथार्थेन ततो राममपूजयत्

^{६.११५.२९}मनसा ब्रह्मणा सृष्टे विमाने लक्ष्मणाग्रजः
रराज पृथुदीर्घाक्षो वज्रपाणिरिवापरः

^{६.११५.३०}ततो विमानाग्रगतं भरतो भ्रातरं तदा
ववन्दे प्रणतो रामं मेरुस्थमिव भास्करम्

^{६.११५.३१}आरोपितो विमानं तद्भरतः सत्यविक्रमः
राममासाद्य मुदितः पुनरेवाभ्यवादयत्

^{६.११५.३२}तं समुत्थाप्य काकुत्स्थश्चिरस्याक्षिपथं गतम्
अङ्के भरतमारोप्य मुदितः परिषष्वजे

^{६.११५.३३}ततो लक्ष्मणमासाद्य वैदेहीं च परंतपः
अभ्यवादयत प्रीतो भरतो नाम चाब्रवीत्

^{६.११५.३४}सुग्रीवं कैकयी पुत्रो जाम्बवन्तं तथाङ्गदम्
मैन्दं च द्विविदं नीलमृषभं चैव सस्वजे

^{६.११५.३५}ते कृत्वा मानुषं रूपं वानराः कामरूपिणः
कुशलं पर्यपृच्छन्त प्रहृष्टा भरतं तदा

^{६.११५.३६}विभीषणं च भरतः सान्त्वयन्वाक्यमब्रवीत्
दिष्ट्या त्वया सहायेन कृतं कर्म सुदुष्करम्

^{६.११५.३७}शत्रुघ्नश्च तदा राममभिवाद्य सलक्ष्मणम्
सीतायाश्चरणौ पश्चाद्ववन्दे विनयान्वितः

^{६.११५.३८}रामो मातरमासाद्य विषण्णं शोककर्शिताम्
जग्राह प्रणतः पादौ मनो मातुः प्रसादयन्

^{६.११५.३९}अभिवाद्य सुमित्रां च कैकेयीं च यशस्विनीम्
स मातॄश्च तदा सर्वाः पुरोहितमुपागमत्

^{६.११५.४०}स्वागतं ते महाबाहो कौसल्यानन्दवर्धन
इति प्राञ्जलयः सर्वे नागरा राममब्रुवन्

^{६.११५.४१}तन्यञ्जलिसहस्राणि प्रगृहीतानि नागरैः
आकोशानीव पद्मानि ददर्श भरताग्रजः

^{६.११५.४२}पादुके ते तु रामस्य गृहीत्वा भरतः स्वयम्
चरणाभ्यां नरेन्द्रस्य योजयामास धर्मवित्

^{६.११५.४३}अब्रवीच्च तदा रामं भरतः स कृताञ्जलिः
एतत्ते रक्षितं राजन्राज्यं निर्यातितं मया

^{६.११५.४४}अद्य जन्म कृतार्थं मे संवृत्तश्च मनोरथः
यस्त्वां पश्यामि राजानमयोध्यां पुनरागतम्

^{६.११५.४५}अवेक्षतां भवान्कोशं कोष्ठागारं पुरं बलम्
भवतस्तेजसा सर्वं कृतं दशगुणं मया

^{६.११५.४६}तथा ब्रुवाणं भरतं दृष्ट्वा तं भ्रातृवत्सलम्
मुमुचुर्वानरा बाष्पं राक्षसश्च विभीषणः

^{६.११५.४७}ततः प्रहर्षाद्भरतमङ्कमारोप्य राघवः
ययौ तेन विमानेन ससैन्यो भरताश्रमम्

^{६.११५.४८}भरताश्रममासाद्य ससैन्यो राघवस्तदा
अवतीर्य विमानाग्रादवतस्थे महीतले

^{६.११५.४९}अब्रवीच्च तदा रामस्तद्विमानमनुत्तमम्
वह वैश्रवणं देवमनुजानामि गम्यताम्

^{६.११५.५०}ततो रामाभ्यनुज्ञातं तद्विमानमनुत्तमम्
उत्तरां दिशमुद्दिश्य जगाम धनदालयम्

^{६.११५.५१}पुरोहितस्यात्मसमस्य राघवो; बृहस्पतेः शक्र इवामराधिपः
निपीड्य पादौ पृथगासने शुभे; सहैव तेनोपविवेश वीर्यवान्